Szara pleśń to kolejna po zarazie ziemniaczanej i alternariozie choroba grzybowa atakująca pomidory, zarówno w uprawie pod osłonami jak i gruntowej. Jej szybkie rozprzestrzenianie się oraz trudność w zwalczaniu sprawiają, że może prowadzić do znacznych strat plonu.

Czynnik sprawczy

Za rozwój szarej pleśni odpowiada Botrytis cinerea – grzyb, który poraża wiele gatunków roślin, w tym pomidora. Jest wyjątkowo groźny, ponieważ w sprzyjających warunkach (wysoka wilgotność, ograniczona cyrkulacja powietrza) infekuje zarówno liście, jak i łodygi oraz owoce.

Botrytis cinerea zimuje na martwych resztkach porażonych roślin w glebie , lub na konstrukcjach szklarni i tuneli w postaci sklerocjów lub zarodników konidialnych, które stają się źródłem infekcji w kolejnym roku. Jego rozwojowi sprzyjają:

  • wilgotność powietrza powyżej 90%,
  • temperatura 15–25°C,
  • uszkodzenia mechaniczne roślin (np. po podwiązywaniu, obrywaniu liści),
  • nadmierne zagęszczenie roślin.
Ogrody Zacisza
Łodyga pomidora zainfekowana szarą pleśnią

Objawy szarej pleśni

Patogeny mogą występować i powodować zmiany na wszystkich nadziemnych częściach rośliny:

  • Na liściach pojawiają się wodniste, szarobrązowe plamy, które z czasem pokrywają się szarym, pylącym nalotem zarodników.
  • Na łodygach i ogonkach liściowych widoczne są ciemne, nekrotyczne zmiany obejmujące całą grubość łodygi – mogą prowadzić do złamań lub zamierania całych pędów.
  • Na owocach, szczególnie uszkodzonych, w pobliżu szypułki lub stycznych z liśćmi, rozwijają się miękkie, wodniste plamy, często pokryte szarym meszkiem grzybni.

W zaawansowanym stadium choroba prowadzi do zahamowania wzrostu i masowego zamierania roślin.

Szara pleśń
Szara pleśń na pomidorze

Profilaktyka i zwalczanie szarej pleśni

Zabiegi profilaktyczne

  • Usuwanie dolnych liści i zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza wokół roślin.
  • Unikanie moczenia liści – podlewanie tylko pod korzeń lub kropelkowe.
  • Odpowiednie nawożenie – nadmiar azotu sprzyja bujnemu wzrostowi, ale osłabia odporność roślin.
  • Wietrzenie szklarni, szczególnie w nocy, gdy wilgotność gwałtownie wzrasta.
  • Regularne usuwanie porażonych części roślin oraz resztek po zbiorach.
  • Dezynfekcja narzędzi, konstrukcji szklarni.

Środki ochrony roślin

Stosowanie preparatów chemicznych powinno być ostatnią linią obrony i opierać się na przemiennym stosowaniu substancji czynnych, aby uniknąć odporności. Do zwalczania szarej pleśni w pomidorach dopuszczone są m.in.: Switch, Signum, Scala.

Program ochrony roślin zaleca uprawach nie tylko ekologicznych stosowanie mikrobiologicznego preparatu Serenade ASO, który zawiera Bacillus subtilis szczep QST 713. Można również stosować preparaty mikrobiologiczne zawierające Trichoderma spp. lub/i Bacillus subtilis np. BIO-Trichoderma PLUS.

Podsumowanie

Szara pleśń to poważne zagrożenie dla uprawy pomidorów, ale dzięki systematycznej obserwacji i działaniach profilaktycznych można znacząco ograniczyć jej występowanie. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie objawów, dbałość o warunki uprawy oraz szybka reakcja w przypadku pierwszych oznak choroby.