Poplony to rośliny uprawne wysiewane po zbiorze plonu głównego, w celu osiągnięcia korzyści agrotechnicznych i środowiskowych. Stanowi kluczowy element rolnictwa regeneratywnego, mniej doceniany w ogrodnictwie przydomowym czy działkowym.
Poplony – korzyści ze stosowania
Stosowanie poplonów przynosi szereg korzyści, które wynikają z ich kompleksowego oddziaływania na ekosystem glebowy:
- Ochrona przed erozją: Poplon tworzy zwartą okrywę roślinną, która chroni glebę przed erozją wietrzną i wodną.
- Wzbogacanie w materię organiczną: Szybko rosnące rośliny poplonowe wytwarzają dużą biomasę, która po wymieszaniu z glebą ulega rozkładowi. Proces ten zwiększa zawartość próchnicy, co poprawia zdolność gleby do retencji wody i składników pokarmowych.
- Właściwości fitosanitarne i allelopatyczne: Niektóre gatunki poplonowe, takie jak gryka, wydzielają do gleby substancje allelopatyczne, które hamują kiełkowanie i rozwój chwastów. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie stosowania herbicydów. Inne rośliny np. odmiany gorczycy białej o właściwościach anty-nicieniowych redukują populację szkodników i patogenów glebowych.
- Uruchamianie i wiązanie składników pokarmowych:
- Rośliny motylkowe, takie jak łubin czy wyka, żyją w symbiozie z bakteriami z rodzaju Rhizobium, które mają zdolność wiązania azotu atmosferycznego. Dzięki temu wzbogacają glebę w azot dostępny dla roślin.
- Inne gatunki, jak słonecznik czy gryka, poprzez wydzielanie kwasów organicznych z korzeni, mobilizują uwięzione w glebie formy fosforu, czyniąc je ponownie dostępnymi dla roślin.
- Poprawa struktury gleby: Systemy korzeniowe poplonów, w zależności od ich budowy (palowe, wiązkowe), efektywnie spulchniają glebę, zwiększając jej porowatość i poprawiając infiltrację wody. Przykładem jest rzepa oleista z głębokim korzeniem spichrzowym, który tworzy kanały ułatwiające penetrację gleby przez korzenie kolejnych upraw.
Przegląd wybranych gatunków poplonowych
Wybór odpowiedniego gatunku poplonu powinien być oparty na analizie składu gleby, warunków klimatycznych oraz specyficznych celów uprawy.
- Facelia : Ceniona za szybki wzrost i intensywne kwitnienie, co przyciąga owady zapylające. Wytwarza wiązkowy system korzeniowy, który poprawia strukturę wierzchniej warstwy gleby. Jest tolerancyjna na różne typy gleb.
- Gorczyca biała : Roślina z rodziny kapustowatych, charakteryzująca się szybkim tempem wzrostu. Zawiera glukozynolany, które po rozkładzie uwalniają izotiocyjaniany, wykazujące działanie biofumigacyjne.
- Gryka : Roślina z rodziny rdestowatych. Szybko zacienia glebę, ograniczając konkurencję ze strony chwastów. Jest wrażliwa na przymrozki, co ułatwia jej zniszczenie przed siewem plonu głównego.
- Łubin : Wprowadza do gleby duże ilości azotu i materii organicznej. Łubin biały jest szczególnie efektywny w uruchamianiu fosforu.
- Rzepa : Jej głęboki system korzeniowy doskonale rozluźnia gleby zwięzłe. Pozostawia w glebie kanały, które ułatwiają rozwój korzeni roślin następczych.
- Żyto ozime : Charakteryzuje się wczesnym krzewieniem i efektywnym pokryciem gleby. Jego właściwości allelopatyczne hamują kiełkowanie wielu gatunków chwastów dwuliściennych.


Poplony – praktyka ogrodnika
Poplony, czyli nawozy zielone, wysiewam co roku na grządki z których zebrałam już warzywa uprawne. Termin wysiewu to przeważnie wrzesień, ale zależy on od przebiegu pogody. Im późne lato cieplejsze, tym dłużej trwa wegetacja warzyw i grządki są dłużej zapełnione. Ciepła pogoda, która opóźnia opróżnianie grządek, powoduje także szybkie kiełkowanie poplonu kiedy wreszcie jest go gdzie posiać.
W moim ogrodzie na razie zwolniła się tylko grządka po ogórkach i pół grządki po cukiniach. Ten właśnie teren oplewiłam, wzruszyłam motyczką i obsiałam mieszanką gorczycy z niewielkim dodatkiem gryki. Oczywiście zasiew podlałam.

Jeśli nadal będzie ciepło, poplon szybko wykiełkuje i urośnie. Ważne, aby nie dopuścić do kwitnienia poplonu, bo się rozsieje i czeka nas dodatkowe plewienie.
Wielu ogrodników poleca pozostawienie zielonej masy poplonu na zimę bez przekopywania. Pomysł słuszny, tyle że w zachodniej Polsce od lat nie ma mroźnych ani śnieżnych zim, poplon rośnie nieprzerwanie do wiosny. Dlatego jestem zwolenniczką przekopywania poplonu w listopadzie z nadzieją, że rozłoży się w glebie. Niestety nawet to nie daje gwarancji przegnicia poplonu. W tym roku posiana jesienią i przekopana facelia na wiosnę wyrastała spod skib ziemi.
Podsumowanie
Pomimo wspomnianych powyżej problemów uważam, że stosowanie poplonów poprawia potencjał plonotwórczy gleby poprzez zwiększenie zawartości materii organicznej i dostępności składników pokarmowych, jednocześnie redukując potrzebę interwencji chemicznych. Jest to dobry sposób na regenerację gleby i ochronę środowiska.
Dodaj komentarz