Zaraza ziemniaczana – czy są odporne odmiany pomidorów

Zaraza ziemniaczana ( zz) jest wciąż groźną chorobą ziemniaków i pomidorów. W XIX wieku doprowadziła do głodu w Irlandii i masowej emigracji. Również współcześnie wielu ogrodnikom zniszczyła pomidorowe uprawy i marzenia o pysznych owocach. Wystarczy chwila nieuwagi ogrodnika + sprzyjające warunki pogodowe i rusza lawina zakażeń.

Nic więc dziwnego że zawodowi genetycy i hodowcy stale poszukują odpornych odmian.

Trochę epidemiologii

Patogen Phytophthora infestans wywołujący chorobę wytwarza zarodniki roznoszone przez wiatr nawet na odległość kilkudziesięciu kilometrów. Brak ochrony w jednej uprawie powoduje zakażanie odległych upraw. Można z tego wyciągnąć kilka wniosków:

1. Jeśli ktoś nie zamierza w żaden sposób chronić swoich pomidorów, to nie powinien ich uprawiać, bo w polskim klimacie nie nacieszy się plonami a dodatkowo zarazi uprawy bliższych i dalszych sąsiadów.
2. Jeśli jednak ktoś chce delektować się owocami swojej ogrodniczej pracy, to powinien podjąć zarówno działania zapobiegawcze jak i prowadzić odpowiednią ochronę.

Odporne odmiany szklarniowe

Na podstawie swojej wieloletniej praktyki mogę powiedzieć, że praktycznie wszystkie odmiany uprawiane pod osłonami mogą być odporne. Przez ten czas, początkowo przez tunel foliowy, a potem szklarnię z poliwęglanu przewinęło się kilkanaście odmian pomidorów. Większość z nich nie posiadała genu odporności na zz. A jednak nie chorowały.

Od kilku lat moja uprawa szklarniowa jest w pełni ekologiczna. Pomidory posadzone w maju owocują do końca października bez oznak zarazy ziemniaczanej. Kluczem do osiągniecia sukcesu w takiej uprawie jest stałe wietrzenie szklarni, odpowiedni rozstaw roślin i stosowanie pod korzeń preparatu biologicznego Bactim Biostart. Bardzo ważne jest również właściwe przygotowanie szklarni do sezonu https://ogrodyzacisza.pl/przygotowanie-szklarni-do-zimy/

Uprawa w gruncie

Uprawa w odkrytym gruncie jest trudniejsza, ale nie musi być skazana na porażkę. Również tu na 1 miejscu jest agrotechnika – odpowiednie odstępy między krzakami pomidorów i prowadzenia na ½ pędy. Ułatwia to wysychanie liści po deszczu czy rosie i lepszy dostęp promieni słonecznych.

W zależności od przebiegu pogody w lipcu może być konieczne rozpoczęcie ochrony uprawy. Podjęcie decyzji ułatwi śledzenie portalu https://www.sygnalizacja.agrofagi.com.pl/, który potwierdza pojawienie się zarazy ziemniaczanej w określonym rejonie Polski. Gdy według sygnalizacji zz już się pojawiła, ale pomidory są zdrowe można prowadzić zapobiegawcze opryski środkami ekologicznymi. Jeśli jednak nie masz tyle czasu ani cierpliwości lub zmiany na liściach już są, to pozostaje tylko skorzystać z programu ochrony roślin i oprysk chemiczny.

Trochę genetyki, czyli pomidory odporne i tolerancyjne

Ochrona chemiczna może być ograniczona do minimum przez uprawę pomidorów odpornych lub częściej tolerancyjnych wobec zz.

Trudność w uzyskaniu takich odmian wynika z obecności 4 genów odporności pomidora i kilkudziesięciu genotypów zz.

Różne genetyczne warianty zz występują na różnych kontynentach oraz w różnych państwach. Co gorsze występowanie danego genotypu może być różne w różnych latach. W Polsce jest to najczęściej genotyp EU_13_A2. Ta różnorodność genetyczna i zależność od lokalizacji powoduje, że odmiany odporne na zz w USA nie muszą  być odporne po posadzeniu w Polsce.

Moje doświadczenia

W mojej 20 letniej ogrodniczej „ karierze” przetestowałam ponad 200 odmian pomidorów z różnych krajów, w tym dużo odmian amerykańskich.

Wśród nich najbardziej odporny okazał się Mountain Magic .

Jest to odmiana wysoko rosnąca, wczesna, produkująca do mrozu nieduże, smaczne okrągłe i czerwone pomidory. Na liściach praktycznie nie było żadnych śladów choroby. To właściwie jedyna amerykańska odmiana odporna na zz w USA i jednocześnie w Europie.

Kolejną grupę stanowią angielskie odmiany Suttons – Crimson Crush, Crimson Blush, Crimson Plum, Crimson cherry. Z tej grupy najlepiej owocował uprawiany przeze mnie od kilku lat Crimson Crush i po raz pierwszy posadzony Crimson Cherry. Ich liście prawie nie miały oznak zarazy. Crimson Blush , który miał produkować pomidory typu befsztyk był wyjątkowo mało plenny.

Odmiany z grupy Crimson są faktycznie odporne na zz, ale już nie na alternariozę. W deszczowe lata i tak będą wymagały oprysku, chyba że wystarczą nam metrowe krzaki z 5 pomidorkami.

Zupełnie nie sprawdził pomidor Buffalosun o nieograniczonym wzroście i  pomarańczowo-czerwonych owocach typu befsztyka. Odmiana to uznana za odporna w USA w moim ogrodzie była bardzo chorowita.

Oczywiście jako wytrwały ogrodnik nie rezygnuję z poszukiwania nowych odmian odpornych na zz. W tym roku przetestuję odmiany hodowli Toma Wagnera . Wiele jego kreacji w USA jest uważanych za odporne na choroby. Jak to będzie naszym klimacie okaże się za pół roku.